İnsan Nedir?

Bildiğiniz yerden soruyorum ama cevap pek kolay değil. Bunu da biliyorum. Bu soru kendi altında şu sorulara da cevap aramakta: İnsanı insan yapan şey nedir?; İnsanın özü nedir? Daha önce verilmiş cevaplardan birkaçını sıralayalım:
“İnsan akıllı varlıktır.”, “İnsan konuşan varlıktır.”, “İnsan düşünen varlıktır.”, “İnsan insanın kurdudur.”, “İnsan eşref-i mahlukattır.”, “İnsan aşağılıkların aşağılğıdır.”, “İnsan ritüel bir varlıktır.”, “İnsan oyun oynayan varlıktır.”, “İnsan ekonomik bir varlıktır.” İnsan sosyal bir varlıktır.”, “İnsan biyopsikososyal bir varlıktır.”, “İnsan politik bir hayvandır.” “İnsan seven varlıktır.” “İnsan duyguları olan bir varlıktır.”, “İnsan özünde iyidir.” “İnsan özünde kötüdür.” vb… Liste uzar.
Mesele şu ki siz insanı nasıl tanımlıyorsunuz? (İnsan tanımlanabilir bir şey midir konusunu burada tartışmıyoruz.)
İnsan nedir? Basit (sıradan), önemli ama bir o kadar da zor bir soru. Neden basit; çünkü sadece iki kelime ile ifade edilmiş ve açık bir soru. Soru olarak karmaşık değil. Neyin merak edildiği apaçık ortada. Neden önemli; çünkü insanlarla olan ilişkilerimizi bu soruya verdiğimiz cevap ekseninde kuruyoruz. İnsani ilişkilerimizin neredeyse tüm hayatımızı kuşattığını düşünürsek sorunun hayatımızdaki önemi bir kez daha ortaya çıkıyor. Neden zor; çünkü tek bir cevap yok. Varsa da herkes için geçerli olup olmaması tartışma konusu.
Bir öğretmen düşünün ve onun yukarıdaki soruya verdiği cevap “insanlar kötüdür” olsun. Bu kişinin okulda öğrencileriyle olan ilişkisini tasarlayalım şimdi. İnsanlar kötüdür diye düşünen öğretmen öğrencilerinin sınavda kopya çekeceğini, ödev verildiğinde yapmayacaklarını, derse devam etmeyeceklerini düşünecektir. Dolayısıyla bu durumun oluşmaması için fazladan çaba göstermesi gerekecektir. Olayı öğrenci penceresinden değerlendirdiğimizde ise o hoca çok sıkan, titiz, kötü hoca olacaktır. Öğretmenimizin “insanlar iyidir” dediğini düşünelim. Bu kez de öğrencileriyle olan ilişkisi çok farklı şekilde inşa edilecektir. Keza öğrencilerin hocaya ilişkin görüşleri de bu minvalde şekillenecektir.
İnsan nedir sorusuna verilen her cevap arkasında düşünsel bir bagaja sahip aslında. Kişilere sorsanız felsefe bilmediklerini söyleyeceklerdir fakat yaptıklarıyla ve düşündükleriyle felsefeyle olan iç içelik apaçık ortadadır.
Şimdi kendinize sorun: İnsan nedir?
Bu arada; bu soruya verdiğiniz cevabın kendiniz için de geçerli olduğunu unutmayın.