Genellenebilirlik ve Hümanizm

Yazar Hakkında: İhsan KUTLU

Genellenebilirlik ve Hümanizm

Ahlak felsefesi yapacak kadar bilgiye ve yetkinliğe sahip değilim. Ancak bildiğim bir...
Devamını Oku

Ahlak felsefesi yapacak kadar bilgiye ve yetkinliğe sahip değilim. Ancak bildiğim bir ilke var ve bu oldukça basit bir ilke. Genellenebilirlik ilkesi. Herkesin kendine sorması gereken soru şu: Savunduğum, istediğim, ideal olarak gördüğüm şey herkese genellenebilir mi? Farklı bir dille ifade etmek gerekirse kendim için istediğim şeyi başkası için de isteyebiliyor muyum?

Örneğin ortodoks bir hümanistin savunduğu fikirleri teorik düzlemde ele alalım. Hümanizm kulağa oldukça hoş gelen bir tanımla insanseverlik olarak kolayca/kısaca tarif edilmektedir ve bir hümanist masum bir tavırla tüm insanları sevdiğini dile getirebilmektedir. Bunun yanında hümanizmdeki insanseverliğin genellenebilirlik ilkesini içerdiği de düşünülmektedir. Yani bir hümanist her zaman tüm insanların iyiliğini isteyecek şekilde tercihlerde bulunduğunu iddia edebilir. Gelin görün ki hümanist diye tabir edilen kişilerin ya da kendilerini hümanist olarak gören kişilerin insan tanımlarında farklılıklar bulunabilir.

Burada genelleme yaparak tüm hümanistleri tek bir kalıpta değerlendirmek doğru olmayacaktır. Bazı hümanistlerin diğerlerinden daha yoğun biçimde bu düşünceyi benimsediğini; bazılarının da sadece kulaktan dolma hümanistler olduğunu dile getirmek gerekir. Hümanistler arasındaki bu farklılığı göz önünde bulundurarak bazılarının insanlar arasında ve hatta insan türü ile diğer canlı türleri arasında anlaşılmaz bir biçimde ayrımcılık yaptığını görmek mümkündür. Bu durumu en basit tabirle tutarsızlık olarak adlandırmak mümkündür.

Baştaki genellenebilirlik ilkesine dönecek olursak hümanizm/hümanistler özelinde bu ilkenin yani temel sayılabilecek düzeydeki bir ahlaki ilkenin insanseverlik maskesiyle çiğnendiğine maalesef şahit oluyoruz.

Hümanist: İnsanları severim.

Tutarlı ve adil düşünce: Tamam o zaman şu insanları da sev. (Şu insanlardan kasıt; herhangi bir kimse olabilir.)

Hümanist: Ama onlar insan değil. Onlar benim rahatımı bozan kişiler.

Bu ifade bize bir fikirde tutarlı olmanın ve hatta insaflı olmanın gereğini hatırlatıyor.

Yazar Hakkında: İhsan KUTLU

Genellenebilirlik ve Hümanizm

Ahlak felsefesi yapacak kadar bilgiye ve yetkinliğe sahip değilim. Ancak bildiğim bir...
Devamını Oku

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir